Pisać wiersze może każdy, kto czuje taką potrzebę, ale, tak jak w przypadku pisania książki (powieści czy poradnika), nie każdy powinien publikować. Chcesz się dowiedzieć, jak pisać dobre wiersze, które zdobędą serca odbiorców i uznanie krytyków? Czytaj dalej.
Czy pisanie wierszy jest trudne i kto może je pisać?
Pisanie wierszy niektórym twórcom przychodzi z wielką łatwością. Z pewnością im ma się więcej doświadczenia w pisaniu poezji, tym krócej będzie trwać napisanie wiersza. Praktyka czyni mistrza. W przypadku poezji liczy się też wena (bez względu na to, czy w nią wierzysz, czy nie, momenty iluminacji po prostu się zdarzają i warto z nich korzystać, notując od razu to, co pojawia się w głowie) oraz oczytanie.
Pisanie wiersza, który zostanie naprawdę doceniony przez odbiorcę, nie może opierać się tylko na graniu z emocjami lub obrazem. Istnieje mnóstwo innych czynników, z którymi można się oswoić jedynie poprzez poznanie poezji klasycznej, tworzonej przez wybitnych autorów.
1. Napisz wiersz, ale zanim to zrobisz, dobrze się przygotuj. Co powinieneś wiedzieć, zanim to zrobisz?
Zdobądź wiedzę na temat kręgu poetyckiego, z którego się wywodzisz. Znajomość poezji rodzimych twórców na przestrzeni wieków pomoże Ci zrozumieć Twoją kulturową schedę. (Tak, to jeden z powodów, dla których cieszę się, że studiowałam filologię polską – miałam gotowe, bardzo obszerne zestawienia lektur do przyswojenia). Ponieważ podzielę się z Tobą w dalszej części fachową wiedzą, chyba należy mi się łapka w górę, prawda? Kliknij i zaobserwuj mnie na Facebooku.
Polscy poeci, którzy moim zdaniem zasługują na Twoją uwagę, to:
- Julian Tuwim,
- Maria Konopnicka,
- Czesław Miłosz,
- Adam Mickiewicz,
- Juliusz Słowacki,
- Cyprian Kamil Norwid,
- Maria Pawlikowska-Jasnorzewska,
- Wisława Szymborska,
- Zbigniew Herbert,
- Tadeusz Różewicz,
- Stanisław Barańczak,
- Jacek Podsiadło,
- Marcin Świetlicki,
- Jacek Dehnel,
- Ilona Witkowska,
- Damian Piwowarczyk,
- Bronka Nowicka,
- Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki,
- Adam Kaczanowski,
i wielu innych.
Być może zainspiruje Cię rozmowa z moimi koleżankami po piórze, poetkami Edytą Kulczak i Renatą Adamską-Garbowską.
2. Znajdź temat, który Cię inspiruje i porusza. Dobry temat to podstawa świetnego wiersza!
Prawdą jest, że poeta może napisać dobry wiersz o wszystkim. Ale jeśli on sam nie wie, jakie jest przesłanie jego twórczości, co stanowi główny temat oraz wiszącą między literami puentę, gotowy utwór nie będzie rezonował z odbiorcą. Czytelnik musi czuć, że słowa kierowane do niego przez artystę są ważne. Tylko w ten sposób wiersz dostarczy odbiorcy emocji, refleksji lub zachwyci formą. Bez obrania odpowiedniej tematyki, niestety nie jesteś w stanie swoim wierszem poruszyć duszy odbiorcy.
Postaraj się w miarę możliwości, by Twoja poezja traktowała o sprawach bliskich Twojemu sercu. Mogą to być spostrzeżenia dotyczące otaczającego nas świata, ale im bardziej sprecyzujesz tematykę, tym łatwiej będzie Ci ubrać w wiersz Twoje przesłanie. Trudno pisać o sprawach, które nas bolą, ale najczęściej właśnie w takim wierszu można odnaleźć ważne życiowe prawdy.
Pierwsze pytanie, które warto sobie zadać, będzie zatem brzmieć: o czym chcę napisać wiersz? Jeżeli jesteś w stanie odpowiedzieć w jednym zdaniu, świetnie. Najważniejsze już wiesz. Teraz czytaj dalej, by poznać zasady komponowania dobrego wiersza.
3. Nie rymuj za wszelką cenę (a najlepiej nie rymuj w ogóle)! Ale dobrze przemyśl budowę
Postaw przed sobą kolejne pytanie: czy wiersz, który chcę stworzyć, to wiersz rymowany? Jakie da mi to korzyści?
Rymy bywają niebezpieczne. Często niestety niedoświadczony twórca stworzy rymy tzw. częstochowskie, czyli oklepane, nieatrakcyjne, świadczące o braku polotu i wprawy w pisaniu.
Dobry wiersz wcale nie musi być rymowany. Istnieją inne odmiany wierszy, np. wiersz biały.
Na budowę wiersza składają się zresztą nie tylko rymy, ale i liczba strof, wersów i sylab. Ze względu na budowę, wyróżnia się różne typy wierszy, np. wiersze stroficzne czy sylabotoniczne. Różnią się między sobą poziomem trudności, dlatego poważnie zastanów się nad konstrukcją swojego utworu. Czasem tworzenie poezji to matematyczna zabawa!
Struktura wiersza powinna zapewnić logiczny przepływ myśli i nieść ze sobą odpowiednią ekspresję. Połączenie tych dwóch czynników bywa trudne, ale nikt nie mówił, że będzie łatwo…
4. Wybierz gatunek liryczny, który najbardziej pasuje do tematyki poezji
Treny Jana Kochanowskiego, fraszki Ignacego Krasickiego czy elegie Owidiusza to gatunki, z którymi, jak widzisz, kojarzeni są konkretni twórcy. Zastanów się, czy chcesz stworzyć haiku, balladę lub dużo trudniejszy sonet.
Każdy z tych gatunków rządzi się określonymi regułami.
Dobrze je poznaj, zanim zajmiesz się pisaniem.
5. Korzystaj ze środków poetyckich!
Pisanie poezji opiera się w dużej mierze na używaniu środków stylistycznych. Niektóre wiersze są pod tym względem niemal ascetyczne, ale w całości stanowią metaforę. Są twórcy, którzy nie cierpią epitetów, lecz niektórzy poeci stosują ich mnóstwo, czyniąc swe wiersze dziełami iście barokowymi. Zastanów się w trakcie pisania, po które środki poetyckie sięgnąć, by Twoja poezja była przemyślana. To pomoże Ci urozmaicić wiersz i sprawić, by był bardziej interesujący.
Pamiętaj tylko, że czasem mniej znaczy więcej…
6. Pracuj nad językiem. Unikaj klisz poetyckich – motywów i wyrażeń, które już się w wierszach przeżyły i zużyły.
Staraj się unikać banalnych lub oczywistych wyrażeń i szukaj sposobów na przedstawienie swoich myśli w oryginalny sposób. Wróć do początku tego wpisu, bo jedynie zapoznawszy się z mnóstwem literatury, będziesz wiedzieć, co jest nowatorstwem, a co niestety kolejną próbą odtwórstwa…
Zwiększaj zasób słownictwa – czytaj najróżniejsze teksty i uczęszczaj na kursy pisarskie. Właśnie tam, podczas dobrych warsztatów literackich, nauczysz się najwięcej dzięki ciekawym ćwiczeniom i interakcjom nie tylko z nauczycielem, ale i pozostałymi uczestnikami.
Odpowiedni klucz językowy, stylistyka, jaką przyjmiesz, włącznie ze znakami interpunkcyjnymi, pozwoli Ci uzyskać odpowiednią moc i wyrazistość. Być może takiego efektu nie uda się osiągnąć początkującemu poecie, ale rolą autora jest rozwijać się w pisaniu tekstów, więc wszystko przed Tobą!
7. Prawda, uczucia i emocje
Kto pisze od dłuższego czasu, ten wie, że wszystko, co autentyczne i związane z wartościami, trafia prosto do serc odbiorcy. Dlatego ważne, by Twoje wiersze, oprócz odpowiedniej konstrukcji, zawierały odpowiedni przekaz emocjonalny. By zadbać o odpowiednie natężenie emocjonalne, pisz pod wpływem uczuć. Wtedy szybko i łatwo spłyną na papier. Czasem jednak pomysł na wiersz jest z nami dłużej i trudno wrócić do odpowiedniego stanu emocjonalnego. Zanurz się wówczas w muzyce lub wspomnieniach, które natchną Cię ponownie.
8. Odnajdź swój głos
Jak napisać dobry wiersz albo opowiadanie? Nieważne, czy zajmujesz się liryką, epiką czy dramatem. Ważne, by czytelnik sięgnie po Twój tekst, nawet niepodpisany, wiedział, że autor to właśnie Ty! Jakie są Twoje indywidualne cechy? Co sprawia, że jesteś osobą właśnie taką, a nie inną? Czy w odpowiedni sposób wybrzmiewa to w Twoich utworach? Poznaj siebie, eksploruj swoją duszę, a potem pozwól, by Twoje dzieła to odzwierciedlały!
9. Nie bój się przepisywać i poprawiać swojego wiersza, aby uzyskać pożądany efekt
Bez względu na rodzaj obranego tematu, słowa pisane często lubią być… Przepisane. I to kilka razy. Dlatego to, co stworzysz, włóż na jakiś czas do szuflady i nie zaglądaj do niej, póki nie odnajdziesz dystansu. Często powtarzam i wiem, że to jedna z najlepszych rad: tekst musi leżakować i dojrzeć niczym ser! Dopiero wtedy, gdy wyda nam się obcy, możemy zacząć w nim rzeźbić. Sprawić, że zasmakuje naprawdę wyborny. Ale najpierw sami musimy zacząć dostrzegać w tekście rzeczy, które należałoby usprawnić… A to się nie stanie od razu po napisaniu. Musimy czekać.
Pisanie wierszy wymaga czasu i cierpliwości, więc pracuj nad nim tak długo, aż będziesz z niego zadowolony.
10. Wyjdź do świata i odważnie podziel się twórczością
Twoja witryna internetowa może Ci w tym pomóc. Zamieść utwory na swoim blogu lub w mediach społecznościowych. Są też fora pisarskie, gdzie możesz opublikować wiersze czy opowiadania i liczyć na wypowiedź odbiorców. Tak, spotkasz się z krytyką, to nieuniknione. Ale dzięki niej dowiesz się, nad czym jeszcze popracować, więc podejdź do tematu w sposób otwarty. Spojrzenie czytelnika jest bardzo ważne! Kto pisze sam dla siebie, niech zachowa swoje utwory w mroku szuflady. Ale jeżeli piszesz, bo chcesz się dzielić z ludźmi światem wewnętrznym oraz rozwijać, wtedy koniecznie publikuj.
A gdy zbierzesz dobre opinie, nadejdzie czas na start w konkursach literackich lub publikacje. Wydanie tomiku poetyckiego będzie już tylko kwestią czasu.
Reasumując. Jak napisać dobry wiersz? Pamiętaj:
- im więcej przeczytasz poezji, tym lepsze wiersze napiszesz;
- dobry temat, bliski Twemu sercu, to podstawa;
- przemyśl strukturę wiersza;
- zastanów się nad gatunkiem;
- umiejętnie operuj środkami stylistycznymi;
- szlifuj swój warsztat podczas warsztatów literackich i zwiększaj zasób słownictwa;
- postaraj się dostarczyć emocji i prawdy;
- pisz po swojemu – odnajdź swój indywidualny głos;
- dopracowuj szkice, poprawiaj;
- dziel się ze światem swoimi tekstami.
Napisać wiersz nie jest trudno, ale dopiero po napisaniu stu lub dwustu utworów jesteś w stanie stworzyć coś dobrego. W rzeczywistości łatwo stworzyć coś w miarę ciekawego, ale napisać wiersz naprawdę poruszający ludzkie serca to dużo trudniejsza sztuka. Warto podjąć się tego wyzwania!
Poezja to jedna z najszlachetniejszych dziedzin, która pięknie rozwija ludzką emocjonalność.
Kto pisze wiersze, inaczej patrzy na świat, rozwija w sobie wrażliwość i uzyskuje głębszy wgląd.
Życzę Ci powodzenia w twórczej drodze!
Twoja
__________________________________
Ten blog jest dla Ciebie. Wszystkie treści tworzę, byś mógł rozwinąć skrzydła. Pomóż mi zdobyć i przekazać Ci jeszcze więcej ciekawej wiedzy: wesprzyj tę formę twórczości, stawiając mi kawę. Dobro wraca!
Dziękuję Emilko za wszystkie cenne wskazówki, jak zawsze bardzo cenne. Chcę skomentować jednak coś innego. Rozpoczęłaś wpis od stwierdzenia, że każdy pisać może, ale nie każdy powinien publikować. Ponieważ pierwszy raz w życiu zbliżam się do bramy z napisem „publikacja”, ogarnął mnie strach — bo nic o pisaniu nie wiem, bo nie mam wykształcenia, a ostatnio raz popełniłam coś „literackiego” na maturze, więc z pewnością moja twórczość nie jest godna publikacji. Na szczęście po chwili przyszła refleksja będąca wynikiem kompilacji kilku doświadczeń. Po pierwsze, spędzałam sylwestra 2024 na spontanicznej imprezie z ludźmi z zupełnie innego świata, atmosfera była przesympatyczna, ale zadziwiła mnie muzyka, a raczej teksty jakiejś odmiany disco polo, które już nie tylko traktują lekko o „majteczkach w kropeczki”, ale w sposób nawet niegramatyczny i na granicy wulgarności opisują świat. Ku mojemu zaskoczeniu, na wielu osobach nie robiło to żadnego wrażenia, czyli komuś odpowiada taka stylistyka, teoretycznie publikacji niegodna. Po drugie pamiętam, jak wypożyczyłam tomik poezji autorów „na nowy wiek”. Nic do mnie nie trafiło, nie zrozumiałam żadnego wiersza, podobnie skomentowała tę pozycję bibliotekarka, która z literaturą obcuje od zawsze. Ktoś uznał ich twórczość za wręcz rewolucyjną, a ja nie wiedziałam, o co chodzi. Po trzecie zawsze przychodzi mi na myśl najbardziej namacalny przykład (trochę na ten temat), a mianowicie gatunki filmowe. Nie lubię horrorów, a jednak ktoś je kręci i ogląda i jakoś te światy, wielbicieli i przeciwników horrorów, mogą współistnieć bez szkody. Kto więc zatem decyduje o tym co jest godne publikacji a co nie? Dla mnie takim wyznacznikiem jest piękno oraz mądrość. Jeśli coś mnie poruszy lub sprawi, że stanę się mądrzejsza, uznaję to za wartościowe. Ale… dla każdej osoby co innego będzie piękne i mądre. Każdy potrzebuje innego bodźca, aby się wzruszyć i innej nauki w zależności od tego, gdzie na swojej drodze życiowej jest. Oczywiście można wyrazić pragnienie, aby dzieci „nieskażone” sztuką o niskiej estetyce, były karmione czymś bardziej wzniosłym i usuwać przejawy rzeczy niskich lotów, ale wejdziemy tutaj w temat genetyki, predyspozycji, karmy, a to już chyba za daleko. Czy nie lepiej uznać wielorakość potrzeb i gustów jako coś naturalnego, i przyzwolić na nie, aby umożliwić każdemu jego indywidualny (a tym samym i kolektywny) rozwój ? Podsumowując, dochodzę do wniosku, że każdy, kto czuje potrzebę, powinien pisać i publikować, bo jeśli jakaś wiadomość chce być powiedziana, oznacza to, że czeka ktoś, kto właśnie ją potrzebuje usłyszeć.