Odkrywczy sposób poprowadzenia fabuły? Nie. Oryginalne kreacje postaci? Nie. Kunszt literacki? Zdecydowanie nie. A zatem dlaczego warto przeczytać najnowszą książkę Andy’ego Weira pt. Artemis? Ponieważ stanowi rewelacyjną rozrywkę na listopadowe wieczory, zdecydowanie lepszą niż oglądanie kolejnego serialu czy jedzenie następnej paczki czipsów. Już mówię, dlaczego lektura aż tak mnie ucieszyła!
Na wstępie zaznaczę, że nie czytałam Marsjanina, nie widziałam nawet fragmentu ekranizacji, więc pozwólcie, że nie będę nawiązywać do poprzedniego bestselleru Andy’ego Weira. A to, że nie chcę po przeczytaniu Artemis uzupełniać tego braku, nie świadczy wcale o tym, że najnowsza książka nie jest ciekawa. Chodzi o Matta Damona. Nie przepadam za jego twarzą, a wiem, że będę sobie ją wyobrażać podczas lektury. Całe szczęście, że w ekranizacji Artemis na pewno nie zagra głównej roli, ponieważ bohaterką jest młoda kobieta.
Jasmine Bashara, przez większość nazywana po prostu Jazz, jest dwudziestoparoletnią obywatelką jedynego księżycowego miasta, tytułowego Artemis. Jest więc w podobnym do mnie wieku i może przez to tak dobrze obserwowało mi się jej poczynania. Widziałam też kilka innych podobieństw między nami. Choćby niewyparzony język (Jazz nie stroni zarówno od tradycyjnych wulgaryzmów, jak i ostrych neologizmów, za które podziwiam tłumacza, Radosława Madejskiego, ukłony!) i zarabianie tak małych pieniędzy, że musi dorabiać poza głównym miejscem zatrudnienia, by jakoś sobie poradzić. Nawet relacje z płcią przeciwną i stosunek do religii też niestety w pewnej mierze były ze sobą identyczne… Choć niektórym Jazz wyda się zatem rozwydrzonym bachorem, ja uważam ją za postać bardzo wrażliwą, która emocjonalnie wyraża siebie i ciężko pracuje na odkupienie win z przeszłości.
W pewnym momencie Jasmine trafia się fucha, dzięki której będzie mogła zacząć wreszcie żyć na dostatnim poziomie. Nie jest to co prawda legalne przedsięwzięcie. Wymaga od dziewczyny dużo sprytu jak i sprawności fizycznej. Postanawia jednak zaryzykować. Okazuje się jednak, że to uwertura do kolejnych zadań, które będzie musiała zrealizować, by ratować swoich bliskich i całe Artemis.
Jak już pewnie zdążyliście się zorientować, uważam, że najmocniejszym punktem powieści są kreacje bohaterów. Nie mogę nazwać ich odkrywczymi, jednak Andy Weir wie doskonale, jakich ludzi lubią inni ludzie. I właśnie o nich pisze. O zasadniczym ojcu Jazz, pobożnym Ammarze, silnej administratorce Ngugi, młodej, początkowo nieco zahukanej córką miliardera, Lene Landvik, inteligentnym i nieśmiałym w stosunku do kobiet naukowcu Martinie Svobodzie… A także wielu innych. To, co podkreśla doskonały warsztat pisarski Andy’ego Weira, to fakt, że charakter jego postaci zostaje oddany nie w monotonnych opisach, a akcji. Sposób mówienia postaci oraz ich czyny eksponują najważniejsze cechy bohaterów. Nie są oni skomplikowanymi ludźmi, więc nie zaciekawią czytelnika na tyle, by chciał odkrywać mroczne tajemnice z ich przeszłości, ale nie oszukujmy się, w życiu też nie mamy do czynienia ze zbyt wieloma tak intrygującymi osobami. Z drugiej strony, ich rys psychologiczny jest wystarczający, by zapałać do nich sympatią i spędzić w ich towarzystwie rewelacyjny, pełen rozrywki czas.
Przyjemność sprawiało mi też czytanie o fizyce i technologiach na Księżycu. Grawitacja i to, w jaki sposób ludzie muszą się poruszać po gruncie, by gdzieś dotrzeć. Ubieranie skafandrów, przejścia przez śluzy, co, dlaczego, jak to jest w próżni, ile, jak długo, w jakim celu… Na te wszystkie pytania w wyczerpujący sposób odpowiada autor. Do tego przekazuje tę wiedzę językiem prostym. Wszystko jest jasne i oczywiste, choć dalej imponujące. Akcja Artemis toczy się bodajże w roku 2060 albo coś koło tego, więc mamy do czynienia w dużej mierze z technologią już istniejącą. Dlatego nietrudno się odnaleźć w opisywanych przez twórcę świecie, mimo że nie ma w nim powietrza, roślin czy zwierząt. Podanie tak trudnej wiedzy czytelnikowi w tak prosty sposób uważam za prawdziwe mistrzostwo.
Narracja z punktu widzenia pierwszej osoby, czyli Jazz, to może trochę pójście na łatwiznę. Z drugiej strony czytelnik w ten sposób łatwiej utożsami się z jej losami. Fabuła też nie jest powalająca. Mamy kilka zwrotów akcji, które może byłyby szokujące, gdyby nie to, że każdy film sensacyjny jest niestety podobnie skonstruowany. Ale akcja i jej liczne zawieszenia oraz retrospekcje, w których poznajemy przeszłość Jazz, pasowały do siebie jak sąsiadujące ze sobą puzzle. Kompozycja idealna.
Dla mnie dodatkową satysfakcją z lektury byłoby przeczytanie więcej szczegółów o różnych miejscach Artemis. Autor zapoznał nas z budową miasta, ale gdybym ja miała zabrać się za pisanie, starałabym się bardziej oddać klimat poszczególnych jego punktów. Pewnie tym samym znużyłabym jakieś siedemdziesiąt procent czytelników. Ale tylko tego mi było za mało.
Artemis nie jest zatem jakimś arcydziełem. To prosta lektura, ale bardzo przyjemna. Z powodu wątku Jasmine uważam, że to opowieść o przyjaźni i dojrzewaniu, która spodoba się bardzo nastolatkom i dwudziestolatkom. Losy głównej bohaterki przypomniały mi o dwóch rzeczach. Nie ma problemów do nieprzeskoczenia, tylko trzeba kombinować. I nigdy nie odpuszczać. Myślę, że Jass to dobry wzór do naśladowania mimo głupot, jakie narobiła w przeszłości. Bo któż z nas nie był lekkomyślny?
Przypomniałaś mi, jak bardzo podobał mi się Svoboda:) Przeuroczy gość, shipowałam go z Jazz od samego początku!
A co do Matta Damona, to ja też niezbyt za nim przepadam, ale w „Marsjaninie” mnie do siebie przekonał i wcale mi nie przeszkadzało wyobrażanie sobie jego twarzy podczas czytania pierwowzoru:)
„Marsjanina” czytałam i miał bardzo słabe tłumaczenie, dobrze, że tutaj jest lepiej.
Bardzo interesuje mnie wszelka literatura związana z podróżami kosmicznymi i na „Artemis” czaję się od pewnego czasu. Nie spodziewałam się po tej książce za dużo, i zapewne potraktuję ją jak „Marsjanina” – kupię za grosze z drugiej ręki, przeczytam, sprzedam albo komuś pożyczę i już nigdy do mnie nie wróci (właśnie uświadomiłam sobie, że nie mam pojęcia, co się stało z „Marsjaninem”, i który znajomy może go mieć…)
Na mnie póki co czeka „Marsjanin” na półce, jak mnie przekona, to przeczytam i „Artemis” 🙂