Mnie się jeszcze bestselleru napisać nie udało, ale skoro już mam wiedzę na ten temat, to może niebawem dam radę. Póki co dzielę się z Tobą wszystkimi wskazówkami, które zebrałam. Jeśli ciekawi Cię, kiedy książka staje się bestsellerem, przeczytam i dowiedz się: bestseller – co to znaczy?
Polub mnie na Facebooku, by zanurzyć się w świat literatury!
Bestseller – definicja
Definicja słowa bestseller wywodzi się z języka angielskiego (połączenie słów best i sell, oznaczające najlepiej sprzedający się). Chodzi o produkt (jak książka, film, gra, płyta lub inna publikacja), który w danym okresie cieszy się największym powodzeniem w sprzedaży, zdobywa ogromną popularność oraz osiąga wysokie nakłady.
Bestsellery często odnoszą triumf dzięki swojej tematyce, która jest szczególnej aktualności (a więc ogromne znaczenie mają trendy, które przewidują specjaliści od marketingu), innowacyjnemu spojrzeniu na problem, kontrowersjom lub ogromnym nakładom na promocję, czyli raczej nie ze względu na ich artystyczną wartość.
(Tutaj pojawia się pytanie do Ciebie jako twórcy: chcesz sprzedawać duże nakłady czy robić sztukę? Bo to dwa różne kierunki).
Co to znaczy bestseller?
Pojęcie bestsellera ściśle wiąże się z gwałtownym wzrostem sprzedaży i stanowi kluczowe kryterium przy ocenie różnorakich dzieł. Aby ten wzrost zmierzyć, stosuje się różnego rodzaju zestawienia i rankingi (jak listy przebojów czy listy sprzedaży).
Ciekawym aspektem jest, że w Polsce w okresie PRL-u określenie bestseller było przypisywane publikacjom, które były szczególnie trudno dostępne, głównie ze względu na niewielkie nakłady i ograniczenia wynikające z obowiązującej cenzury.
Fenomen bestsellera w naszej kulturze spełnia rolę pewnego rodzaju wskaźnika jakości – spójrz, co się dzieje w przypadku bestsellerów według „New York Timesa”. To gwarant tego, że książka Cię nie zawiedzie. W Ameryce.
W Polsce jednak, z powodu wydawania książek w systemie vanity, które zrobi wszystko, co powie mu autor, byle tylko nie stracić klienta, na okładkach pojawiają się nieprawdziwe hasła. Że oto, czytelniku, masz właśnie do czynienia z bestsellerem. Podczas gdy książka dopiero miała swoją premierę, a o jej istnienie wie jedynie rodzina autora…
I nie jest to jedyny przypadek rozmijania się z prawdą.
Kiedy książka staje się bestsellerem?
Bestseller to książka, która się dobrze sprzedaje. Ale co to znaczy: dobrze?
Nie tylko autorzy i wydawcy sektora vanity manipulują pojęciem bestselleru.
Robią to też gigantyczne księgarnie.
Kiedy wchodzisz do książkowego domu towarowego, miej pewność, że nie wszystkie tytuły ustawione na regale best seller list są w istocie bestsellerami. Oznacza to, że wydawnictwo chce zapewnić książce dużą popularność i skłonić czytelników do kupna produktu. Sukces takiej książki zależy zatem od efektu, który jeden z moich ulubionych psychologów, Robert Cialdini, określa jako społeczny dowód słuszności. Skoro dana książka została umieszczona na półce pośród innych bestsellerów, to znaczy, że dobrze się sprzedaje. Ergo: ludzie ją kupują i są zadowoleni, więc i ja będę zadowolony. Na takie myślenie czytelnika liczą wydawcy.
I, choć może się wydawać, że to podstęp szyty naprawdę grubymi nićmi, takie podejście po prostu działa.
W tym przypadku bestsellerem będzie więc najpierw książka, która ma budżet na sporą kampanię (bo miejsce na takiej półeczce to koszt kilkunastu, a nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych). A dalej faktycznie, dzięki inwestycji w marketing, może uzyskać miano faktycznego bestselleru.
Ale do rzeczy – ile w końcu musisz sprzedać książek, żeby wskoczyć w krąg bestsellerów?
No cóż, to zależy, gdzie się urodziłeś literacko, albo – na dalszym etapie kariery – gdzie najlepiej rozejdzie się tłumaczenie Twojego literackiego dorobku.
Na Wyspach Brytyjskich trzeba rozprowadzić między 4000 a 25 000 egzemplarzy na tydzień, żeby zostać autorem bestsellera. W Wielkiej Brytanii trzeba się trochę natrudzić, by trafić na listę bestsellerów.
W Kanadzie miano bestsellera uzyskuje książka, która sprzedaje się najlepiej spośród wszystkich tytułów w danym tygodniu.
A u nas, w Polsce? Bestseller w kraju Wisły
U nas mamy dość przystępny próg – tak, to zaledwie 10 000 egzemplarzy. W ogóle. W całej historii sprzedaży.
Jak na światowy rynek książki, takie pojęcie bestselleru to trochę kpina. Bo w porównaniu z Wielką Brytanią to kropla w morzu. Żeby w ogóle trafić na listę bestsellerów New York Timesa, trzeba sprzedać 5 tysięcy książek, ale w jednym tygodniu. Żeby z kolei figurować na liście bestsellerów Amazona, trzeba rozprowadzić między 3,5 a 5 tysięcy książek W CIĄGU 24 GODZIN.
Jak widzisz, różne instytucje czy media mają swoje odrębne pomysły na miano bestselleru.
Ogólnie jednak mierzy się liczbę sprzedanych egzemplarzy w danym czasie i to główna wytyczna.
A gdy się żyje w Polsce, publikuje i słyszy o 10 tysiącach egzemplarzy, można zakrzyknąć: aż tyle?!
W końcu wydawnictwa najczęściej publikują nakłady w wysokości 2-3 tysięcy egzemplarzy. A czytelnictwo spada na łeb, na szyję. Największą popularność mają gatunki takie jak książka kryminalna czy romans oraz cały nurt Young Adult. Czy inne gatunki wobec tego mogą się po prostu pożegnać z marzeniami o zostaniu bestsellerami? Mamy tysiące autorów, którzy publikują prozę współczesną, poezję, reportaże, eseje, powieści fantasy, sagi rodzinne… Źródło kasy dla twórcy i uzyskanie tytułu bestsellera ma się więc sprowadzać tylko do tego, na który tytuł wydawnictwo przeznaczy najwięcej marketingowego budżetu? Czy to nie wydaje się aby niesprawiedliwe?
Są na szczęście dwie inne drogi.
Alternatywne sposoby na bestsellery
Niełatwo być the best, ale da się.
Sprzedają się dobrze książki wyróżnione w konkursach literackich.
Sukces danej książki może spowodować nominacja do Nagrody Nike czy innego prestiżowego plebiscytu. Nierzadko powodzenie autora zależy od wartości artystycznej, jaką prezentuje w swoich dziełach. Dzięki tematowi bliskiemu sercom Polaków i ciekawemu sposobowi ujęcia danego problemu, można zyskać przychylność jury. Książka, które takowe zdobyła, oprócz miłych opinii krytyków, poleceń przez czasopisma, często otrzymuje też nagrodę pieniężną.
W tym artykule nie chcę Cię jednak zniechęcać do pisania.
Niełatwo wcale nie znaczy, że niemożliwe.
A druga droga wiedzie przez film.
W erze Netflixa potrzeba coraz więcej scenariuszy, by wyprodukować angażujący obraz.
Scenariusz, który powstanie na podstawie książki, niejako z automatu funduje jej ogromną popularność. O filmie rozpisują się bowiem czasopisma, a część z nich wspomni, że dzieło powstało na motywie powieści autora takiego a takiego. Polscy pisarze z czołówki mają ten temat już opracowany. Jakub Żulczyk, Remigiusz Mróz, Wojciech Chmielarz – mają swoje seriale na koncie. Film jest osobną dziedziną sztuki i jednocześnie działalności komercyjnej, ale to też opowiadanie historii. Książka i film mogą iść ze sobą w parze, a jedno wspomagać drugie. Oczywiście dobrze sprzedająca się książka zostanie szybciej wzięta pod uwagę do ekranizacji, ale liczą się także kontakty w branży.
Jak napisać bestseller?
Co to znaczy bestseller dla pisarza? Dla Ciebie?
Moim zdaniem bestseller to pewna etykietka, która może przeszkodzić nam w pisaniu i zablokować kreatywność. Jeśli jesteś osobą stawiającą pierwsze kroki w pisaniu, nie łudź się, że Twoja pierwsza powieść uzyska miano bestselleru.
Słowo, które może podstawić zamiast bestsellera w swojej głowie, gdy myślisz o pisanej przez Ciebie książce, może brzmieć: zadowolenie. Albo radość. Albo satysfakcja. Na tym się skup. Żeby pisanie było przygodą przede wszystkim DLA CIEBIE. A jeśli tak się stanie, to jeśli będziesz rozwijać swoje pisanie, np. podczas warsztatów literackich, systematycznie tworzyć kolejne utwory i dbać o swoją pisarską markę, tytuł bestsellera po prostu przylgnie do Twoich książek.
Bestseller – podsumowanie
Wychodzi na to, że współczesny pisarz musi mieć głowę do biznesu. Znaleźć odpowiednie wydawnictwo, które w niego zainwestuje. W jego rozpoznawalność, promocję książki oraz tłumaczenie. Bo tłumaczenie tekstów na zagraniczne rynki jest równie ważne, jak kampania w kraju.
Pisarz powinien mieć w sobie też gen sprzedawcy. Może to określenie część autorów odstraszyć lub oburzyć. Wybaczcie, ale nawet, jeśli nie wyobrażasz sobie siebie handlującego własną książką na bazarku, to i tak musisz swoim słowem i akcją przekonać wydawcę, by zainwestował kasę w Twoje dzieło. A taka perswazja to jest czynność jak najbardziej sprzedająca.
Bestseller sam się nie zrobi, bo bestseller to rzeczownik, pod którym kryją się inne znaczenia: ciężka praca sztabu ludzi, sprawne pióro, kontrowersyjne wątki, ciekawe ujęcia jakiegoś tematu, bogata stylistyka czyli piękne słowa, mocna marka osobista, duże zasięgi w mediach tradycyjnych i internetowych…
Trzymam za nas wszystkich kciuki, żebyśmy kiedyś spotkali się na imprezie Bestsellerów Empiku i mogli zbić ze sobą pionę.
Za tę dobrze wykonaną robotę.
Niech tak się stanie!
__________________________________
Ten blog jest dla Ciebie. Wszystkie treści tworzę, by dodać Ci wiatru w żaglach! Pomóż mi zdobyć i przekazać Ci jeszcze więcej ciekawej wiedzy: wesprzyj tę formę twórczości, stawiając mi kawę. Dobro wraca!
